HET GEHEIM VAN EEN GEZONDE VRIENDSCHAP

Wat is er fijner dan vrienden te hebben, waarmee je leuke dingen doet, je diepste gevoelens kunt delen, waar je mee kunt lachen en huilen en waarbij je helemaal jezelf kunt zijn.

Vriendschap

Vriendschappen maken je leven aangenamer. Het is prettig als er iemand voor je is die je vertrouwt en waar je de leuke en minder leuke dingen in je leven mee kunt delen.  Maar wist je ook dat vriendschap goed is voor je emotionele en fysieke gezondheid?

Psychotherapeut Esther Perel zegt dat de kwaliteit van je leven bepaald wordt door de kwaliteit van je relaties en dat is eigenlijk heel begrijpelijk. We zijn tenslotte sociale wezens die van nature het best gedijen bij hechte sociale contacten. Onderzoek van de Harvard Universiteit toont aan dat vriendschappen de gezondheid van je hersenen verbeteren en dat het een positieve invloed heeft op hoe je met stress omgaat.  

De kwaliteit van je leven wordt bepaald door de kwaliteit van je relaties
~Esther Perel

Gezonde vriendschappen

Een gezonde vriendschap kenmerkt zich doordat de basis van vertrouwen en respect aanwezig is. Je weet dat de ander je steunt bij de leuke en pijnlijke momenten in het leven. De vriendschap geeft je energie en maakt je blij. Je kan je kwetsbaarheid tonen en er is regelmatig contact (het liefst ook face to face).

Shasta Nelson definieert vriendschap als volgt: “Vriendschap is een wederzijdse relatie tussen twee personen die vervullend en veilig is en waar beide personen zich gezien voelen”.

Positiviteit, continuïteit en kwetsbaarheid zijn volgens Shasta de  pijlers van een gezonde vriendschap. Als één van deze pijlers niet aanwezig is, kan je concluderen dat de vriendschap niet gezond is.
 

In de vriendschapspiramide staan onderaan de piramide de oppervlakkige vriendschappen. De vriendschappen die je puur voor de gezelligheid hebt. Hoe hoger de vriendschap geplaatst kan worden in de piramide, hoe hechter,  gezonder en stabieler de vriendschap is. 

Vriendschap is een wederzijdse relatie tussen twee personen die vervullend en veilig is en waar beide personen zich gezien voelen

~Shasta Nelson

 

De invloed van seksueel misbruik op je vriendschappen

Traumatische ervaringen zoals seksueel misbruik hebben invloed op je persoonlijkheid en je functioneren, daardoor heeft het ook invloed op hoe je met jezelf en de mensen om je heen omgaat. De volgende drie punten gaan daar verder op in.    

1. Grenzen
Het aangeven van grenzen is in een vriendschap ontzettend belangrijk. Door het stellen van grenzen definieer je jouw eigen ruimte en kun je als een autonoom persoon functioneren.

Seksueel misbruik heeft  gevolgen voor hoe je met grenzen omgaat. In het misbruik ben je in een situatie geweest waar iemand gigantisch over je fysieke en emotionele grenzen is gegaan. Je had geen zeggenschap over wat er met je gebeurde. Jouw grenzen werden niet gerespecteerd. Je natuurlijke begrenzing werkt daardoor niet meer optimaal. Grenzen aangeven wordt daardoor lastig.

2. Wat wil ik?
Je eigen ruimte innemen doe je ook door jouw eigen wensen in te brengen in de vriendschap. “Wat wil ik?” is dan een essentiële vraag die beantwoordt moet worden.

Wat wil ik? Het lijkt een makkelijke vraag, maar het is toch een vraag die na seksueel misbruik niet makkelijk te beantwoorden is. Het is alsof er geen contact gemaakt kan worden met deze verlangens in jezelf. Dat is een gevolg van het feit dat er in het misbruik bepaalde delen van jezelf niet mochten zijn. Gevoelens van walging, afschuw, woede en jouw NEE konden niet geuit worden. Je moest ze ver wegstoppen en daardoor is je gevoelswereld bevroren geraakt. Dat geldt ook voor de fijne gevoelens zoals blijheid, vreugde, enthousiasme etc. Je gevoelsleven is afgevlakt. Er zit een dempende laag over heen. Dit maakt het lastig om te voelen wat je wilt. Je kan geen contact meer maken met “Wil ik dit (JA)?” Of “wil ik dit niet (NEE)?”. 

En als je wel voelt wat je wilt, dan zorgt de blokkade bij je keel (psychische dwarslaesie) die in het misbruik ontstaat, dat wat je voelt niet in contact gebracht kan worden met de ander. 

3. Aanpassend gedrag
In een vriendschap is het belangrijk om te laten zien wie jij bent. Om je unieke plek in te nemen ten opzichte van de ander.

In seksueel misbruik telt wat jij wilt niet mee. Jouw wil moet letterlijk plaats maken voor de wil van de dader. 

Daardoor is er een aanpassend deel ontstaan. Een pleaser. Na het misbruik kan het zijn, dat wat jij zelf wilt telkens ondergeschikt raakt aan wat de ander wil. 

Je doet dingen die je diep van binnen eigenlijk (helemaal) geen zin in hebt.

Een vriendin vraagt of je met haar een kort stukje mee gaat wandelen. Onder het wandelen zegt ze dat ze toch liever de lange route neemt. Jij hebt daar geen zin in, maar je zegt niets en gaat toch mee.

Je bent op een feestje en wilt graag naar huis. Je bent samen met een vriendin en zij wil tot het einde blijven. Ondanks dat je echt heel erg moe bent en graag naar huis wilt gaan, zeg je er niets over. Je blijft op het feestje.

Een vriendin is verhuisd en heeft hulp nodig met uitpakken. Je hebt het zelf erg druk en moet een opdracht afmaken voor je studie. Toch ga je haar helpen. Daardoor kom je zelf in tijdnood met je opdracht voor je studie en krijg je een lager cijfer.

Je hebt een afspraak om naar de bioscoop te gaan. Je vriendin is veel te laat voor de afspraak. Dit stoort je en van binnen voel je hier irritatie over. Toch uit je dit niet naar haar en gaan jullie naar de bioscoop zonder dat dit uitgesproken wordt.

Een ondermijnend patroon in vriendschappen

De combinatie van het niet kunnen aangeven van grenzen, niet voelen wat je zelf wilt en het aanpassende gedrag resulteert in het volgende patroon: 

Elke keer dat je iets tegen je zin doet en je grens niet duidelijk neer zet, gaat de ander (onbewust) over jouw grens heen. Dat zorgt voor irritatie. En deze irritatie in jou groeit gedurende de vriendschap omdat je niet (duidelijk) aan kan geven dat je iets niet of anders wilt. De irritatie hierover bouwt zich steeds meer op. Op een gegeven moment gaat de vriendschap, waar je eerst zo blij mee was, je tegen staan. Het feit dat de ander constant over jouw grenzen heen gaat is dan niet meer te verdragen. De enige optie die er voor je gevoel overblijft, is om de vriendschap te verbreken.

Dit patroon zorgt ervoor dat het een uitdaging is om gezonde stabiele vriendschappen op te bouwen.

Het geheim van een gezonde vriendschap 

Het proces dat ik hierboven beschrijf speelt vaak op een onbewuste laag. Je hebt zelf dus niet altijd helder wat er gaande is in de vriendschap en hoe het nou komt dat jouw vriendschappen op deze wijze tot een einde komen. 

Toch zijn er vaak al wel signalen waardoor je weet dat er iets aan de hand is. Je hebt bijvoorbeeld steeds een naar gevoel over de vriendschap, de vriendschap kost je ontzettend veel energie of je hebt het gevoel dat de balans scheefgegroeid is tussen wat je geeft en ontvangt.

Misschien vind je ook wel dat de schuld bij de ander ligt en die mogelijkheid is natuurlijk ook wel aanwezig. Maar als je een stap voorbij de schuldvraag kan doen, is het interessant om te onderzoeken wat jouw aandeel in de vriendschap is.

Het herkennen van de onderliggende patronen in de vriendschap, geeft je inzicht in welke stappen je kunt zetten om gezonde stabiele vriendschappen op te bouwen.